1501. İnsan Hakları Bakan Yardımcıları Toplantısı

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Strazburg’daki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin karar ve hükümlerinin uygulanmasını denetlemek üzere 11-13 Haziran 2024 tarihleri arasında üç aylık toplantısını gerçekleştirdi.

1501. Toplantısında Bakan yardımcıları aşağıdaki davaları incelemiş ve kararlar almıştır.

H46-31. Yehova Şahitleri ile Dayanışma Derneği ve Diğerleri / Türkiye (Başvuru No. 36915/10) : Yehova Şahitlerinin iki küçük cemaatinin ibadet yeri edinmesini imkansız kılan planlama yönetmeliklerinin uygulanması nedeniyle din özgürlüğü hakkının ihlal edilmesiyle ilgili olan bu davaya yönelik incelemesi sonucunda verilen kararda,  Bakan Yardımcıları yetkilileri gözden geçirilmiş bir eylem planını en geç 15 Mart 2025 tarihine kadar Komite’ye sunmaya davet etti.

H46-32. Kakoulli ve Isaak grupları/Türkiye (Başvuru No. 38595/97, 44587/98): 1996 yılında, üçü Kıbrıs’taki Birleşmiş Milletler tampon bölgesinde veya çevresindeki gösteriler sırasında olmak üzere dört Kıbrıslı Rum’un, Türk veya Kıbrıslı Türk askeri veya polis güçleri tarafından aşırı güç veya ateşli silah kullanılması nedeniyle öldürülmesi ve bir Kıbrıslı Rum’un hayati tehlike arz edecek şekilde yaralanması ve etkili soruşturma yapılmaması  ile ilgili olan bu dava grubunun incelenmesi sonucunda Bakan Yardımcıları, Türk makamlarını, bireysel ve genel tedbirlerle ilgili açıkta kalan soruları açıklığa kavuşturmak üzere Sekretarya ile işbirliğini sürdürmeye davet etmiş; 31 Mart 2025 tarihine kadar kararda yer alan hususlarla ilgili bilgi vermeye davet etmiş ve en geç Haziran 2026’daki DH toplantısında bu davaların incelenmesine devam edilmesine karar verdi.

H46-33. İzzettin Doğan ve diğerleri (Başvuru No. 62649/10) ve Mansur Yalçın ve diğerleri (Başvuru No. 21163/11) / Türkiye : Yetkililerin Alevi inancının dini niteliğini tanımayı haksız yere reddetmeleri ve yasal tanınma ve Devlet tarafından finanse edilen dini kamu hizmetlerinden yararlanan çoğunluk İslam anlayışının takipçileri ve ibadetleriyle karşılaştırıldığında, takipçilerine ve ibadet yerlerine yönelik ayrımcı muameleyle sonuçlanması, ayrıca Sünni İslam’dan farklı bir dini veya felsefi inanca sahip ebeveynlerin çocukları için uygun seçenekler sunmayan, yalnızca sınırlı muafiyet imkanlarına sahip din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin sınırlı zorunlu niteliğiyle de ilgili olan bu dava grubunun incelenmesi sonucunda Bakan yardımcıları İzzettin Doğan ve Diğerleri davasına ilişkin denetimlerini sonlandırmaya karar verdi. (Bkz. CM/ResDH(2024)124 sayılı Nihai Karar). Zorunlu din kültürü ve ahlak bilgisi dersleri konusunda da CM/ResDH(2024)125 sayılı Ara Kararı kabul etti.

H46-34. Kavala/Türkiye (Başvuru No. 28749/18):  Bakan Yardımcıları, Kavala’nın halen tutuklu olmasından derin endişe duyduklarını ve serbest bırakılması yönünde herhangi bir ilerleme kaydedilmemesinden derin üzüntü duyduklarını ifade etmiş; bir kez daha, yetkili yerel mahkemeler de dahil olmak üzere tüm Türk makamlarını Kavala’nın derhal serbest bırakılmasını sağlamak için mümkün olan tüm seçenekleri değerlendirmeye, özellikle Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun yürütmeden yapısal bağımsızlığını güvence altına almak suretiyle yargı bağımsızlığını sağlamak için gerekli tedbirleri almak amacıyla Sekretarya ile teknik diyaloğu sürdürmeye ve 1507. toplantılarında (Eylül 2024) genel tedbirleri denetlemeye devam etmeye karar verdi.

H46-35. Selahattin Demirtaş (No. 2) grubu /Türkiye (Başvuru No. 14305/17): Millet Meclisi’nin seçilmiş üyeleri olan başvuranların, bir suç işlediklerine dair makul bir şüpheyi destekleyecek delil olmaksızın gözaltına alınmaları ve tutuklanmalarının ve yargılama öncesi tutukluluklarının gizli bir amaç gütmesi, başvuranların milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılmasının ve siyasi konuşmalarından dolayı cezalandırılmaları için ceza kanununun uygulanma şeklinin öngörülebilir ve kanunla öngörülmüş olmaması ve bunun sonucunda tutuklanmalarının Ulusal Meclis’in faaliyetlerine katılmalarını fiilen imkansız hale getirmiş olması ile ilgili olan bu dava grubunun 1507. toplantılarında (Eylül 2024) bireysel tedbirlerin görüşülmesine devam edilmesine karar verdi.

H46-36. Ülke grubu /Türkiye (Başvuru no. 39437/98) : Bu davalarda Mahkeme tarafından Komite’ye iletilen nihai kararları ve özellikle başvuranların pasifist ve vicdani retçi olarak zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmeyi reddettikleri için tekrar tekrar kovuşturulmaları ve mahkum edilmeleri, bunun sonucunda “sivil ölüm” anlamına gelen gizli bir yaşam sürmeye zorlanmaları ve vicdani retçi statülerinin belirlenmesine yönelik bir prosedürün bulunmaması nedeniyle Sözleşme’nin 3. ve 9. maddelerinin ihlal edilmesiyle ilgili olan bu grup davasında yetkililerin somut adım atmamış olduğu tespitini yapan Bakan yardımcıları üçüncü bir Ara Kararı (CM/ResDH(2024)126) kabul ederek yetkilileri en geç Mart 2025 sonuna kadar kararda yer alan hususlar konusunda bilgi vermeye davet etti.